Safranbolu Tarihi

Bilinen tarihi 5000 yıl öncesine kadar uzanan "Korumanın Başkenti" Safranbolu; Hititler'den Persler'e, Romalılar'dan Osmanlılar'a kadar bir çok uygarlığa mesken olmuştur.

Şuan Karabük iline bağlı olan Safranbolu; birbirinden güzel ahşap evleri ve çevresindeki cami, han, hamam, çeşme, türbe, lonca çarşıları gibi tarihi eserleri ve günümüze değin “kent ölçeğinde korunmasıyla” ünlenmiş tarihi bir ilçedir.

İpek Ticaret Yolu’nun Safranbolu’dan geçmesi yörenin ticaret, üretim ve geleneksel el sanatları bakımından ekonomisini geliştirmiş, sosyal hayatını zenginleştirmiştir.

Tarihi ve Kültürel Değerler

MÖ 3000 ve 4000 tarihli tümülüsler, buranın insan yerleşimi açısından uzun bir tarihi olduğunu göstermektedir.

Safranbolu'nun ünlü evleri 18. ve 19. yüzyıl Türk toplumunun geçmişini, kültürünü, ekonomisini, teknolojisini ve yaşama biçimini yansıtan mimarlık bilgisi ile yapılmıştır. Şehirde bulunan yaklaşık 2.000 geleneksel yapının yarıdan fazlası tescil edilmiş ve yasal koruma altına alınmıştır.

UNESCO tarafından 1994'te Dünya Miras Listesi'ne alınan Safranbolu, Türkiye'de bulunan yaklaşık 50.000 korunması gerekli kültür ve tabiat varlığının 1.125'ini barındırır. Bu nedenle, Müze Kent durumundadır.

Coğrafi Yapı

Yüzölçümü 1.013 km2 olan Safranbolu'nun büyük bölümü ormanlarla kaplıdır ve coğrafi açıdan engebeli bir bölgededir. Şehrin en alçak noktasının rakımı 300 metre iken en yüksek noktası olan Sarı Çiçek Tepesinde 1.750 metredir. Şehir merkezinde 400-600 metre aralığında olup ortalama yükselti 500 metredir.

Etrafı kanyonlarla çevrili olan Safranbolu'da Araç Çayı, Soğanlı Çayı ve Ovacuma Deresi'nin yanında su miktarı az olan ve büyük kanyonlar oluşturan çok sayıda küçük derecik bulunmaktadır. Tokatlı (Gümüş), Akçasu ve Bulak dereleri üç ayrı kanyon oluşturarak şehirden geçip Araç Çayı'na karışırlar.

Safranbolu'da Uluyayla ve Sarıçiçek olmak üzere iki yayla bulunmaktadır. Şehre 50 kilometre uzaklıkta bulunan, 280 hektar ve 7 kilometre uzunluktaki Uluyayla'nın ortasında bir gölet ve içinde yeraltı nehri olan bir mağara vardır.

Osmanlı İzleri

Tarihte son olarak Osmanlı Devletinin egemenlik kurduğu Safranbolu'da Cinci Hanı ve Hamamı, Köprülü Mehmet Paşa, İzzet Mehmet Paşa, Dağdelen, Hidayetullah ve Kaçak (Lütfiye) Camiileri, İncekaya Su Kemeri, Eski Hükümet Konağı ve Saat Kulesi, tarihi çeşmeler ve Arastalar (Loncalar) devrin tanıklarından bazılarıdır. Bu dönemde yöreden yetişen Kazasker Cinci Hoca, Sadrazam İzzet Mehmet Paşa, Kaptan-ı Derya Salih Paşa Osmanlı Sarayı ile yakın ilişkilerin kurulmasını sağlamışlardır. Ünlü Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa da bir dönem Safranbolu’da ikamete tabi tutulmuştur. Özellikle Cinci Han’ın yapılması ile İpek Ticaret Yolu’nun Safranbolu’dan geçmesi yörenin ticaret, üretim, geleneksel el sanatları bakımından ekonomisini geliştirmiş, sosyal hayatını zenginleştirmiştir.

Kültür Bakanlığı tarafından 1976 yılında “Kentsel Sit” olarak koruma altına alınan Safranbolu; 1994 yılında UNESCO tarafından istisnai ve evrensel kültürel varlıkları bakımından DÜNYA MİRAS LİSTESİ'ne alınmıştır.

Turistik İlgi Noktaları

Kent Tarihi Müzesi, Kaymakamlar Müze Evi, Saat Kulesi Ve Anadolu Saat Kuleleri Minyatürleri, Tarihi Cezaevi, Tarihi Cinci Hanı Ve Hamamı, Yemeniciler Ve Demirciler Arastaları, Hıdırlık Tepesi, Güneş Saati Ve Muvakkithane, Tarihi Camiiler, Bulak Mencilis Mağarası, İncekaya Su Kemeri Ve Kristal Teras, Yörük Köyü, Doğal Güzellikler, Türk Kahve Müzesi ve Tabakhane Müzesi önemli turistik ilgi noktalarıdır.

Resmi rakamlara göre 2018 yılında 218.584'ü yerli, 97.258'i yabancı olmak üzere 315 binin üzerinde turist ağırlayan Safranbolu'da bu sayı her geçen gün artmaktadır. Safranbolu bölgenin en önemli kültür turizmi merkezi olması yanında son yıllarda doğal güzellikleriyle de ziyaretçi çekmektedir.

Lezzet

Safranbolu'da kültür turizmi bağlamında mimarinin yanı sıra öne çıkan önemli bir kültürel zenginlik unsuru da yöresel yemeklerdir. Safranbolu'da turizm hizmetleri bağlamında bazıları henüz ticarileşmemiş fakat kültürel yaşam içinde yapımı ve zenginliği devam eden yöresel yemekler şu şekilde özetlenebilir:

Yayım (ev makarnası), Etli Yaprak Dolması, Tereyağlı Uzun Pakla (Fasulye), Etli Koruklu Bamya, Keşkek, Ekşili Köfte, Kuyu Kebabı, Safranbolu Bükmesi, Perohi, Su Böreği, Cevizli Çörek, Sini Çöreği, Göbü, Gaygana, Saç Bükmesi başlıca yöresel lezzetlerdir.

Ve tabi ki tatlılar: Size Antep'i unutturacak leziz Safranbolu Baklavası, Delioğlan Sarığı, Höşmerim, Safranlı Zerde, Haluşka, Lokma Tatlısı, Yaprak Helvası ve Meşhur Safranbolu Lokumu...